నతి సూత్రం
నుతి, నత, నయ అన్న పదాలలో న- కారం ఉంటే, ప్రణుతి, ప్రణతి, ప్రణయ అన్న పదాలలో మాత్రం ణ-కారం ఎందుకు రాస్తామోనని మీకు ఎప్పుడైనా సందేహం కలిగిందా? అలాగే శివాని, భవాని వంటి శబ్దాల్లో దంత్య న- కారం రాసినప్పుడు, శర్వాణి, ఇంద్రాణి అన్న పదాల్లో మాత్రం మూర్ధన్య ణ-కారం ఎందుకు వాడుతాం? ప్రకటన అన్న పదంలో చివర మామూలు -న కారం ఉంటే ప్రకరణలో –ణ ఎందుకు ఉంది? రామాయణం ణ-తో రాస్తే సీతాయనం లో న-కారమే ఎందుకు వస్తుంది? ఉత్తరాయణం లో ణ ఉంటే, దక్షిణాయనంలో న- ఎందుకు ఉంటుంది? ఇటువంటి సందేహాలకు సమాధానం తెలియాలంటే మనకు నతి సూత్రం తెలియాలి.
దంత్యాక్షరాలు మూర్ధన్యాక్షరాలుగా ఏ ఏ సందర్భాలలో మారుతాయో వర్ణనాత్మకంగా వివరించే ప్రయత్నమే నతిసూత్రం. ఈ సూత్ర వివరాలు మొదటగా శౌనకునిచే విరచితమని చెప్పబడుతున్న ఋగ్వేద ప్రాతిశాఖ్యలో కనబడుతుంది. ఆ తరువాత పాణిని అష్టాధ్యాయిలోనూ, అథర్వ ప్రాతిశాఖ్యలోనూ, పతంజలి మహాభాష్యంలోను ఇవే సూత్రాల చర్చ మనకు కనిపిస్తుంది. న-కార, ణ-కారాల గురించి ఈ మధ్య ఈమాట-అభిప్రాయవేదికపై చర్చ జరిగింది కాబట్టి, అందరికీ ఉపయోగపడవచ్చుననే ఉద్దేశ్యంతో ఋగ్వేద ప్రాతిశాఖ్యలోని పంచమపటలంలో నతిసూత్రం వివరించిన సంస్కృతశ్లోకాలకు తెలుగు అనువాదం ఈ విడత పలుకుబడిలో ఒక భాగంగా అందజేస్తున్నాను.
ఈ నతి సూత్రాల అనువాదం చదివేముందు కొన్ని విషయాలు మనం గుర్తుపెట్టుకోవాలి. మన వేదవాఙ్మయం చాలావరకూ మౌఖికంగా ఒకతరం నుండి ఇంకో తరానికి అందజేసేవారని మనకు తెలుసు. కాబట్టి ఈ సూత్రాలు కొంత క్లుప్తంగా, నిగూఢంగా మనకు అనిపిస్తాయి. అదీగాక పంచమ పటలంలో సూత్రాలు చదువుతున్నప్పుడు అంతకుముందు పటలాలలో సూత్రాలు, వాటిలో నిర్వచించిన కొన్ని పదాలు, సంకేతాలు మనకు తెలుసునని శ్రుతికర్త భావిస్తాడు కాబట్టి మనకు అవి వెంటనే ఓ పట్టాన అర్థం కాకపోవచ్చు. అందుకే నాకు తోచినంతవరకూ ఆయా సూత్రాలను సులభతరం చేస్తూ ఉదాహరణలతో సహా వివరించడానికి ప్రయత్నిస్తాను.
హల్లులను ప్రయత్న భేదాల ఆదారంగా స్పర్శాలు, ఉష్మాలు, అంతస్థాలు అని మూడు రకాలుగా విభజించవచ్చు.
స్పర్శాలు (stops/plosives): గాలిని క్షణకాలం పూర్తిగా నిరోధించి విడవడం వల్ల ఏర్పడే ధ్వనులు స్పర్శాలు. సంస్కృత వర్ణమాలలో క నుండి మ- వరకు ఉన్న అక్షరాలు స్పర్శాలు. ఈ స్పర్శాలలో కొన్ని అక్షరాలను ముక్కు ద్వారా విడుస్తాం. వాటిని అనునాసికాలు అంటారు.
ఊష్మాలు (fricatives): స్థానిక నిరోధం లేకుండా గాలి స్థానకరణాల గుండా ఒరుసుకొని వచ్చే ధ్వనులు ఊష్మాలు. సంస్కృతంలో శ, ష, స, హ లు ఊష్మాలు.
అంతస్థాలు (approximants): ఊష్మాల కున్నంత ఒరిపిడి లేకుండా గాలి జారిపోయే ప్రయత్నం వల్ల ఏర్పడే ధ్వనులు అంతస్థాలు. భాషలో ఇవి కొన్నిచోట్ల అచ్చులుగానూ, కొన్ని చోట్ల హల్లులుగాను ప్రవర్తిస్తాయి. సంస్కృతంలో య, ర, ల, వ లు అంతస్థాలు.
స్పర్శాలను వాటి ఉచ్చారణా స్థానాన్ని బట్టి మరిన్ని వర్గాలుగా విభజించవచ్చు. ఈ వర్గాలను వరుసగా కంఠ్యాలు, తాలవ్యాలు, మూర్ధన్యాలు, దంత్యాలు, ఓష్ఠ్యాలు అని అంటారు. ప్రతివర్గంలోనూ శ్వాసాలు, నాదాలు ఉంటాయి. అలాగే అల్పప్రాణాలు, మహాప్రాణాలు, అనునాసికాలు ఉంటాయి. ఈ వర్గాలను సులభంగా గుర్తుపెట్టుకోవడానికి క- వర్గం, చ- వర్గం, ట- వర్గం, ప- వర్గం అని అంటారు.
| శ్వాస అల్పప్రాణ | శ్వాస మహాప్రాణ | నాద అల్పప్రాణ | నాద మహాప్రాణ | అనునాసిక | |
|---|---|---|---|---|---|
| కంఠ్య (క-వర్గం) | క | ఖ | గ | ఘ | ఙ |
| తాలవ్య (చ-వర్గం) | చ | ఛ | జ | ఝ | ఞ |
| మూర్ధన్య (ట-వర్గం) | ట | ఠ | డ | ఢ | ణ |
| దంత్య (త-వర్గం) | త | థ | ద | ధ | న |
| ఓష్ఠ్య (ప-వర్గం) | ప | ఫ | బ | భ | మ |
నతి సూత్రాన్ని స్థూలంగా చెప్పాలంటే: ఋ-కార, ర-కార, ష-కారాల తరువాత చ-వర్గ, ట-వర్గ, త-వర్గ స్పర్శాల అడ్డులేకుండా వచ్చే న-కారం, ణ-కారంగా మారుతుంది. ఋగ్వేదప్రాతిశాఖ్య ఇదే విషయాన్ని నతి విభాగంలోని మొదటి మూడు సూత్రాల్లో వివరిస్తుంది. తరువాతి సూత్రాలలో ఈ సూత్రాలకు మినహాయింపులు, ఆ తరువాత ఈ మినహాయింపులకు మినహాయింపులు అలా. ఎంతో క్లిష్టమైన ఈ ధ్వని పరిణామాన్ని దాదాపు మూడువేల సంవత్సరాల క్రితమే మనవాళ్ళు శాస్త్రీయంగా విశ్లేషించి క్రోడీకరించడం అబ్బురపరిచే విషయం.
5.40 ఋకారరేఫషకారాః నకారం సమానపదే అవగృహ్యే నమంతి
అంతఃపదస్థం అకకారపూర్వాః అపి సంధ్యాః |
తాత్పర్యం: కకారం పూర్వపదంగా లేని ఋకార, రేఫ, షకారాలు (అవగ్రహతో వేరుచేయగలిగే) పదంలో తరువాత వచ్చే దంత్య న-కారాన్ని మూర్దన్య ణ-కారంగా మారుస్తుంది. సంధివల్ల ఏర్పడిన పదాలకు కూడా ఇది వర్తిస్తుంది.
ఉదాహరణలు:
పితృ-యానం = పితృయాణం (ఋగ్వేదం 10.2.7)
వృత్ర-హనా = వృత్రహణా (ఋగ్వేదం 3.12.4)
పరా-అయనం = పరాయణం (ఋగ్వేదం 10.19.4)
వి-సానం = వి-షానం = విషాణం (ఋగ్వేదం 5.44.1)
కృప-నీళం = కృపనీళం (ఋగ్వేదం 10.20.3)
క్రవ్య-వాహనః = క్రవ్యవాహనః (ఋగ్వేదం 10.16.11)
అక్ష-నహః = అక్షానహః (ఋగ్వేదం 10.53.7)
ఉష్ట్రానాం = ఉష్ట్రానాం (ఋగ్వేదం 8.46.22)
ఇంద్ర-హవాన్ = ఇంద్రహవాన్ (ఋగ్వేదం 9.96.1)
5.41 సంధ్యః ఊష్మా అపి అనింగ్యే |
తాత్పర్యం: గౌణ (secondary) ఊష్మం వల్ల కూడా న-కారం ణ-కారంగా మారుతుంది.
వివరణ: ఈ పంచమ పటలంలో మొదటి నలభై శ్లోకాలలో ఏ పరిస్థితులలో స-కారం ష-కారంగా మారుతుందో వివరిస్తారు. ఇప్పుడు అలా మార్పు చెందిన ష-కారం కూడా ఆపై వచ్చే న-కారాన్ని ణ-కారంగా మార్చగలదు అని చెబుతున్నాడు.
ఉదాహరణలు:
అధి + స్వని = అధి ష్వని (5.12) = అధి ష్వణి (ఋగ్వేదం 9.66.9)
5.42 న మధ్యమైః స్పర్శవర్గైః వ్యవేతం |
తాత్పర్యం: స్పర్శవర్గాలలో మూడు మధ్యవర్గాలు తగిలితే ఈ సూత్రం వర్తించదు.
వివరణ: చ-వర్గ, ట-వర్గ, త-వర్గ స్పర్శాలు మూడు మధ్యవర్గాలు. ఋకార, రేఫ, షకారాలకు ఈ మూడు మధ్యవర్గాల స్పర్శం తగిలితే ఈ సూత్రం వర్తించదు.
ఉదాహరణలు:
ఋజు-నీతీ = ఋజునీతీ (ఋగ్వేదం 1.90.1)
ఆ-వర్తనం = ఆవర్తనం (ఋగ్వేదం 10.19.4)
అరిష్ట-నేమిః = అరిష్టనేమిః (ఋగ్వేదం 1.89.6)
5.43 పరిప్రఋషీంద్రాదిషు చ ఉత్తమేన |
తాత్పర్యం: పరి, ప్ర, ఋషి, ఇంద్ర మొదలైనపదాలతో ప్రారంభిమైన సమాసాలకు ఇది వర్తించదు.
ఉదాహరణలు:
పరి-పానం = పరిపానం (ఋగ్వేదం 5.44.11)
ప్ర-మినంతి = ప్రమినంతి (ఋగ్వేదం 1.24.6)
ఋషి-మనాః = ఋషిమనాః (ఋగ్వేదం 9.96.18)
ఇంద్ర-పానః = ఇంద్రపానః (ఋగ్వేదం 9.96.3)
సు-ప్రపానం = సుప్రపాణం (ఋగ్వేదం 5.83.8)
5.44 తథా శకారసకారవ్యవేతం సర్వాదిషు |
తాత్పర్యం: అలాగే మధ్యలో శకార, సకారాలు వస్తే ఇది ఎప్పుడూ వర్తించదు.
ఉదాహరణలు:
పరి-శయానం = పరిశయానం (ఋగ్వేదం 3.32.11)
అద్రి-సానో = అద్రిసానో (ఋగ్వేదం 6.65.5)
5.45 పూర్వపదాంతగం చ |
తాత్పర్యం: ఋకార, రేఫ, షకారాలు సమాసంలో పూర్వపదం చివరలో వస్తే అవి ఉత్తరపాదంలోని న-కారాన్ని మూర్దన్య ణ-కారంగా మార్చలేవు.
ఉదాహరణలు:
కర్మన్-కర్మన్ = కర్మన్కర్మన్ (ఋగ్వేదం 10.28.7)
5.46 నాభినిర్ణిక్ప్రవాదాదీ |
తాత్పర్యం: అలాగే నాభి, నిర్ణిక్ అనే పదాంశాలలోని ప్రథమ న-కారం ణ-కారంగా మారదు.
ఉదాహరణలు:
వృష-నాభినా = వృషనాభినా (ఋగ్వేదం 8.20.10)
చంద్ర-నిర్నిక్ + మనః-ఋంగా = చంద్రనిర్ణిఙ్మనఋంగా (ఋగ్వేదం 10.106.8)
వర్ష-నిర్నిజః = వర్షనిర్ణిజః (ఋగ్వేదం 3.26.5)
5.47 యకారస్పర్శసంహితం |
తాత్పర్యం: య-కారంతోనూ, స్పర్శ వర్ణాలతో సంయుక్తాక్షరంగా ఉండే న-కారం మూర్ధన్యం కాదు.
ఉదాహరణలు:
హరిమన్యు-సాయకః = హరిమన్యుసాయకః (ఋగ్వేదం 10.96.3)
ప్రఘ్నతాం-ఇవ = ప్రఘ్నతామివ (ఋగ్వేదం 9.69.2)
వృత్ర-ఘ్నే = వృత్రఘ్నే (ఋగ్వేదం 9.98.10)
పురు-సంత్యోః = పురు-షంత్యోః (5.30) = పురుషంత్యోః (ఋగ్వేదం 9.58.3)
సు-సుమ్నా = సు-షుమ్నా = సుషుమ్నా (ఋగ్వేదం 10.132.2)
5.48 కర్మనిష్ఠాం దీర్ఘనీథే |
తాత్పర్యం: కర్మనిష్ఠ, దీర్ఘనీథే అన్న పదాలలో న- కారం ణ-కారంగా మారదు.
ఉదాహరణలు:
కర్మనిః-స్థాం = కర్మనిష్ఠాం (ఋగ్వేదం 10.80.1)
దీర్ఘ-నీథే = దీర్ఘనీథే (ఋగ్వేదం 8.50.10)
5.49 భానుశబ్దే |
తాత్పర్యం: భాను శబ్దంలో న- కారం ణ-కారంగా మారదు.
ఉదాహరణలు:
చిత్ర-భానుః = చిత్రభానుః (ఋగ్వేదం 7.9.3)
స్వః-భానోః = స్వర్భానోః (ఋగ్వేదం 5.40.6)
5.50 హినోమి చ |
తాత్పర్యం: హినోమి శబ్దంలో న- కారం ణ-కారంగా మారదు.
ఉదాహరణలు:
పరి-హినోమి = పరిహినోమి (ఋగ్వేదం 7.104.6)
5.51 హ్రస్వోదయం త్వేషపుర్వేవమాదిషు |
తాత్పర్యం: త్వేష, పురు శబ్దాలతో మొదలైన సమాసాలలో హ్రస్వాచ్చుతో ఉన్న న-కారం, ణ-కారంగా మారదు.
ఉదాహరణలు:
త్వేష-నృమ్ణః = త్వేషనృమ్ణః (ఋగ్వేదం 10.120.1)
పురు-నృమ్ణాయ = పురునృమ్ణాయ (ఋగ్వేదం 8.45.21)
పురు-నీథే = పురుణీథే (ఋగ్వేదం 1.59.7)
5.52 త్రిశుభ్రయుష్మాదిషు చ ఉభయోదయం |
తాత్పర్యం: త్రి, శుభ్ర, యుష్మా శబ్దాలతో మొదలైన సమాసాలలో హ్రస్వాచ్చుతోనైనా, దీర్ఘాచ్చుతోనైనా ఉన్న న-కారం, ణ-కారంగా మారదు.
ఉదాహరణలు:
త్రి-నాకే = త్రినాకే (ఋగ్వేదం 9.113.9)
శుభ్ర-యావానా = శుభ్రయావానా (ఋగ్వేదం 8.26.19)
యుష్మా-నీతః = యుష్మానీతః (ఋగ్వేదం 2.27.11)
5.53 అహకారేషు అధిక్త్ర్యక్షరేషు చ పురఃపునఃదుశ్చతుర్జ్యోతిరాదిషు |
తాత్పర్యం: హ-కారంలేక, మూడు అక్షరాలకంటే ఎక్కువ ఉండి, పురః, పునః, దుః, చతుః, జ్యోతిః అనే శబ్దాలతో మొదలయ్యే సమాసాలకు ఈ సూత్రం వర్తించదు.
ఉదాహరణలు:
పురః-యావానం = పురోయావానం (ఋగ్వేదం 9.5.9)
పునః-నవ = పునర్నవ (ఋగ్వేదం 10.161.5)
దుః-నియంతుః = దుర్నియంతుః (ఋగ్వేదం 1.190.6)
చతుః-అనీకః = చతురనీకః (ఋగ్వేదం 5.48.5)
జ్యోతిః-అనీకః = జ్యోతిరనీకః (ఋగ్వేదం 7.35.4)
పునః-హనః = పునర్హణః (ఋగ్వేదం 10.34.7)
దుః-నామా = దుర్ణామా (ఋగ్వేదం 10.162.1)
5.54 ఉస్రయామ్ణే అనుస్రయామ్ణే సుషామ్ణే వృషమణ్యవః అధిషవణ్యా ప్రణ్యః |
తాత్పర్యం: ఉస్రయామ్ణే, అనుస్రయామ్ణే, సుషామ్ణే, వృషమణ్యవః, అధిషవణ్యా, ప్రణ్యః వంటి పదాలలో న- కారం ణ-కారంగా మారుతుంది.
ఉదాహరణలు:
ఉస్ర-యామ్నే = ఉస్రయామ్ణే (ఋగ్వేదం 4.32.24) (exception to 5.47)
ప్ర-న్యః = ప్రణ్యః (ఋగ్వేదం 3.38.2) (exception to 5.47)
5.55 దూఢ్యదూణాశదూలభప్రవాదాః దుః దూభూతం అక్షరం తేషు నంతృ |
తాత్పర్యం: దుర్- ధాతువు నుండి నిష్పన్నమైన దూఢ్య, దూణాశ, దూలభ మొదలైన శబ్దాల తరువాత వచ్చే న-కారం ణ-కారంగా మారుతుంది, దుర్- లోని ర-కారం వల్ల.
ఉదాహరణలు:
దుః-ధ్యః = దుర్-ధ్యః = దూఢ్యః (ఋగ్వేదం 1.94.8)
దుః-నశః = దుర్-నశః = దూణాశః (ఋగ్వేదం 9.63.11)
దుః-దభ = దుర్-దభ = దూ-డభ = దూళభ (ఋగ్వేదం 7.86.4)
5.56 అవ్యవేతం విగ్రహే విఘ్నకృద్భిః రేఫోష్మాణౌ సర్వపూర్వౌ యథోక్తం |
తాత్పర్యం: పూర్వపదం ఏదైనా రేఫ, షకారాలు మధ్యలో విఘ్నం కలిగించే స్పర్శాక్షరాలు లేని న-కారాన్ని, ణ-కారంగా మారుస్తుంది.
5.57 ఆనీత్ ను త్యం నోనువుః నోనుమః చ నయత్యర్థం చ ప్ర పరి ఇతి పూర్వౌ |
తాత్పర్యం: ప్ర- పరి- అన్న శబ్దాలు ఆనీత్, ను త్యం, నోనువుః, నోనుమః, మరియు నీ- ధాతువుగాగల శబ్దాలలోని న-కారాన్ని, ణ-కారంగా మారుస్తాయి.
ఉదాహరణలు:
ప్ర + ఆనీత్ + అమమన్ = ప్రాణీదమమన్ (ఋగ్వేదం 10.32.8)
ప్ర + ను + త్యం = ప్ర ణు త్యం (ఋగ్వేదం 5.1.7)
ప్ర + నోనువుః = ప్ర ణోనువుః (ఋగ్వేదం 6.45.25)
ప్ర + నోనుమః = ప్ర ణోనుమః (ఋగ్వేదం 7.31.4)
పరి + నీయతే = పరి ణీయతే (ఋగ్వేదం 3.2.7)
పరి + నయంతి = పరి ణయంతి (ఋగ్వేదం 3.53.24)
5.58 పురుప్రియా బ్రహ్మ సుతేషు నేషి ప్లుతాకారాంతం సషకారం ఇంద్ర
నతే సు స్మ ఇతి సవనేషు పర్షి స్వః అర్యమా ప్ర ఉరు పరి ఇతి తైః నః |
తాత్పర్యం: పురుప్రియా, బ్రహ్మ, సుతేషు, నేషి శబ్దాలు, ష-కారంతో ఉండి ప్లుత ఆ-కారంతో అంతమయ్యే శబ్దాలు, ఇంద్ర శబ్దం, మూర్ధన్యీకరించిన సు, స్వ శబ్దాలు, సవనేషు, పర్షి, స్వః, అర్యమా, ప్ర, ఉరు, పరి శబ్దాలు న-కారాన్ని ణ-కారంగా మారుస్తాయి.
ఉదాహరణలు:
పురు-ప్రియాః + నః = పురుప్రియా ణః (ఋగ్వేదం 8.5.4)
బ్రహ్మ + నః = బ్రహ్మా ణః (ఋగ్వేదం 7.28.1)
సుతేషు + నః = సుతేషు ణః (ఋగ్వేదం 1.10.5)
నేషి + నః = నేషి ణః (ఋగ్వేదం 1.129.5)
రక్ష + నః = రక్షా ణః (ఋగ్వేదం 1.18.3) (సేఏ 7.33)
ఇంద్ర + నః = ఇంద్ర ణః (ఋగ్వేదం 5.42.4)
తే + సు + నః = తే షు ణః (ఋగ్వేదం 1.169.5) (సేఏ 5.8)
ఆసు + స్మా + నః = ఆసు ష్మా ణః (ఋగ్వేదం 6.44.18) (సేఏ 5.7)
సవనేషు + నః = సవనేషు ణః (ఋగ్వేదం 3.41.4)
పర్షి + నః = పర్షి ణః (ఋగ్వేదం 2.33.3)
స్వః + నః = స్వర్ ణః (ఋగ్వేదం 1.70.9)
అర్యమా + నః = అర్యమా ణః (ఋగ్వేదం 3.54.18)
ప్ర + నః + దేవీ + సరస్వతీ = ప్ర ణో దేవీ సరస్వతీ (ఋగ్వేదం 6.61.4)
ఉరు + నః + తన్వే = ఉరు ణస్తన్వే (ఋగ్వేదం 8.68.12)
పరి + నః = పరి ణః (ఋగ్వేదం 2.33.14)
5.59 హేళః ముంచతం మిత్రాయ రాయా పూషా గధి అవిషత్ ఛకారవత్
నవ్యేభిః త్మనే వాజాన్ కృణోత ద్వే నయ ప్రతరం పరేషు న |
తాత్పర్యం: కానీ, హేళః, ముంచతం, మిత్రాయ, రాయా, పూషా, గధి, అవిషత్ శబ్దాలు, ఛకారం కలిగిన శబ్దం, నవ్యేభిః, త్మనే, వాజాన్ కృణోత శబ్దాలు, నయ ప్రతరం జంట పదాలు తరువాత వచ్చే న-కారం ణ-కారంగా మారదు.
ఉదాహరణలు:
పరి + నః + హేళః = పరి నో హేళః (ఋగ్వేదం 7.84.2)
ప్ర + నః + యచ్ఛతు = ప్ర నో యచ్ఛతు (ఋగ్వేదం 10.141.2)
ఉరు + నః + కృణోత = ఉరు నః కృణోత (ఋగ్వేదం 10.128.5)
ప్ర + నః + నయ + ప్రతరం = ప్ర నో నయ ప్రతరం (ఋగ్వేదం 6.47.7)
ప్ర + నః + నయ + వస్యః = ప్ర ణో నయ వస్యః (ఋగ్వేదం 8.71.6)
5.60 గోరోహేణ నిర్గమాణి ఇంద్ర ఏణా ఇంద్ర ఏణం స్వర్ణ
పరాణుదస్వ అగ్నే రవేణ వార్ణ శక్ర ఏణం |
తాత్పర్యం: గోరోహేణ, నిర్గమాణి, ఇంద్ర ఏణా, ఇంద్ర ఏణం, స్వర్ణ, పరాణుదస్వ, అగ్నే రవేణ, వార్ణ, శక్ర ఏణం ఈ పదాలలో న- కారం ణ-కారంగా మారుతుంది.
ఉదాహరణలు:
గోః + ఓహేన = గోరోహేణ (ఋగ్వేదం 1.180.5)
నిః + గమాని = నిర్గమాణి (ఋగ్వేదం 4.18.2)
ఇంద్రః + ఏనాః = ఇంద్ర ఏణాః (ఋగ్వేదం 10.19.2)
ఇంద్రః + ఏనం = ఇంద్ర ఏణం (ఋగ్వేదం 1.163.2)
స్వః + న = స్వర్ణ (ఋగ్వేదం 10.43.9)
పరా + నుదస్వ = పరా ణుదస్వ (ఋగ్వేదం 7.32.25)
అగ్నేః + అవేన = అగ్నేరవేణ (ఋగ్వేదం 1.128.5)
వాః + న = వార్ణ (ఋగ్వేదం 2.4.6)
శక్రః + ఏనం = శక్ర ఏణం (ఋగ్వేదం 8.1.19)
5.61 ఏషా నతిః దంత్యమూర్ధన్యభావః |
తాత్పర్యం: ఇది దంత్యాలను మూర్ధన్యాలుగా మార్చే నతి సూత్రం.
కామెంట్‌లు లేవు:
కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి